Kiến trúc nhà ở dân gian truyền thống của Việt Nam
Tại Việt Nam, từng dân tộc lại có những cách xây dựng nhà ở khác nhau. Điều này thể hiện cho phong tục, tập quán, văn hóa, thói quen của từng dân tộc.
Kiến trúc nhà ở dân gian – nhà sàn dài
Là loại nhà sàn dài hàng trăm met có nhiều gia đình sinh sống. Các dân tộc này sống theo quần cư thành các bản làng. Về hình dáng kiến trúc ngôi nhà, thì nhà thường có hai mái dốc, đầu hồi khum cong hình mai rùa,…
Cửa ra vào mở về hai phía đầu hồi, phía trước nhà có sàn lộ thiên, trên để cối giã gạo. Nếu chia ngôi nhà theo chiều dọc, một nửa là nới đặt bếp nấu ăn, một chỗ là tiếp khách của gia đình.
Các gia đình sinh sống trong không gian riêng có vách ngăn che và có bếp riêng. Vật liệu chính đó là nhà bằng tre, gỗ, mái nhà lợp bằng cỏ tranh. Các tộc người sinh sống chủ yếu ở nhà sàn nhỏ với gia đình thông thường hai thế hệ.
Kiến trúc nhà ở dân gian – nhà sàn ngắn
Là loại nhà sàn dành cho gia đình một đến hai thế hệ sinh sống, các ngôi nhà sàn thường xếp thành hình tròn, hình bầu dục nằm ở khu đất cao giữa bản.
Trong nhà sàn của người Thái, các khung cửa đi và cửa sổ được trang trí nhiều hoạ tiết bằng tre, nứa rất đẹp. Cũng có khi bếp lửa được bố trí ngay giữa trong nhà, bếp nấu trên sàn, chung quanh bếp lửa đặt ghế ngồi để tiếp khách, phía trên bếp là gác kho để lương thực.
Nhà sàn kết hợp với nhà trệt
Về hình dáng kiến trúc ngôi nhà thì nhà sàn thường ba gian hai chái dùng để ở. Sàn ghép bằng tre, nứa, tường vách phên tre đan. Nhà trệt nền đất, vách tường trình bằng đất dày hay dùng tre, nứa, cây gỗ nhỏ xếp ken dày thành vách, mái lợp tranh.
Nhà trệt kiểu pháo đài
Về hình dáng kiến trúc ngôi nhà thường là nhà ba gian hai chái. Về tổ chức công năng ngôi nhà thì nhà người Nùng chia mặt bằng làm hai phần, một dàng cho con trai, một dành cho con gái.
Kiến trúc nhà ở dân gian – nhà trệt
Là loại nhà xây dựng trên mặt đất, đại diện cho nhóm dân tộc sinh sống trong nhà trệt là dân tộc Việt, Chăm, Hoa, Hmông, Khmer,… người Việt có cơ cấu tổ chức làng chặt chẽ nhất.
Quanh làng có lũy tre xanh dày như thành lũy nhằm bảo vệ dân làng. Về hình dáng kiến trúc ngôi nhà: đó là những nhà trệt ba gian hai chái, mái lợp tranh hay ngói âm dương, hai bên có cửa sổ mở ra hiên.
Nhà ở truyền thống người Việt được tổ chức trong khuôn viên có hàng rào chung quanh bằng cây xén tỉa, hoặc xây bằng gạch, đá ong. Nhà ở của người Việt được xây dựng rất phù hợp với khí hậu nóng ẩm của nước ta.
Xem thêm: